Nutrigenomik Diyet Nedir?

Genetik, Beslenme ve Uzun Yaşam

Nutrigenetik ve nutrigenomik, bireyselleştirilmiş sağlık ve beslenme stratejilerinin temelini oluşturur. Kronik hastalıkların önlenmesi ve yönetimi açısından büyük potansiyel taşır.
herkesin vücudu farklı çalışıyor ve aynı diyet herkeste aynı sonucu vermeyebiliyor.

Herkese Uyan Diyet Yok

Eskiden beslenme rehberleri herkes için tek tip öneriler sunardı: “Günde şu kadar kalori al, şu kadar yağ tüketme, sebze ye vs.” Ama artık biliyoruz ki bu öneriler herkeste aynı işe yaramıyor. Çünkü genetik yapımız, yani DNA’mız;

• yediklerimizi nasıl sindirdiğimizi,
• neyi daha kolay yağ olarak depoladığımızı,
• hangi besinlere hassas olduğumuzu belirliyor.

Nutrigenetik ve Nutrigenomik Nedir?

Kulağa biraz karmaşık gelse de bu iki kelime aslında beslenme ve genetik ilişkisini anlatıyor.

• Nutrigenetik, genlerimizin hangi besinlere nasıl tepki verdiğini inceler.
• Nutrigenomik ise yediklerimizin genlerimizin nasıl çalıştığını nasıl etkilediğini araştırır.

Yani, genetik yapımız bazı besinlerle daha iyi çalışmamıza neden olurken, bazı besinler de genlerimizin çalışma şeklini değiştiriyor. Bu ikisi birlikte ele alındığında, kişiye özel beslenmenin temeli atılıyor.

Nutrigenomik Diyet Nedir?

Nutrigenomik diyetler, genetik yapınıza uygun beslenme stratejileri geliştirerek sağlıklı ve uzun bir yaşam yani longevity hedefler.

Bu alan, genetik yapımız ile besinler arasındaki etkileşimi inceler ve bireylere özel beslenme önerileri sunar.
Araştırmalar, genetik farklılıkların kişilerin besin ihtiyaçlarını, metabolizmalarını ve beslenme müdahalelerine verdikleri yanıtları etkilediğini göstermektedir. Aynı diyet veya yaşam tarzı değişiklikleri (örneğin diyet düzenlemesi, egzersiz, sigara bırakma gibi) her bireyde farklı sonuçlar doğurabilir.

Bu nedenle, nutrigenomik yaklaşım “herkese uyan tek bir diyet” yerine, kişinin genetik profiline özel bir beslenme planı oluşturmayı amaçlar.

Yapılan bir klinik çalışmada:

1. Vücudu folat (B9 vitamini) kullanmakta zorlanan kişilerde, yeterince folat alınmazsa kalp-damar hastalıkları gibi sağlık sorunları görülme riski artığı gözlenmiş.
2. Bir diğer örnek, bazı kişilerde karbonhidrat ve yağlara karşı vücut daha farklı tepkiler verebilir yani bu kişiler bu tür besinleri tükettiklerin de kilo almaya daha yatkın olabilirler.

İşte bu yüzden, kişinin genetik özelliklerine göre özel olarak planlanan nutrigenomik diyetler, hem hastalıkları önlemeye hem de daha sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmeye yardımcı olabilir.

Nutrigenomik Diyet Nasıl Uygulanır?

1. Genetik Kodunu Tanı
İlk adım, genetik yapını öğrenmek.
Bunun için özel DNA ve intolerans testleri yapılır ve hangi genetik özelliklere sahip olduğun belirlenir.
Bu testlerle;

• Vücudunun bazı besinleri ne kadar iyi kullandığı,
• Hangi yiyeceklerden daha fazla yada az tüketmenin bilgileri ortaya çıkar.

2. Diyet Planını Genetik Koduna Uygun Tasarla
Genetik test sonucuna göre, beslenme ve diyetetik birimi ile birlikte sana en uygun beslenme şekli belirlenir.
Örneğin:

• Bazı kişilerin vücudu, yağlı yiyecekleri depolamaya karşı daha meyillidir. Bu kişiler için daha az doymuş yağ, daha fazla protein içeren diyetler önerilir.
• Süt ve süt ürünlerini sindirmekte zorlananlar için laktozsuz veya kazeinsiz alternatifler diyete eklenir.

Yani herkes için tek bir diyet yoktur. Önemli olan senin vücudun için en iyisinin hangisi olduğuna karar vermektir.

3. Genç Kalmanı Destekleyecek Besinleri Dahil Et
Beslenme, sadece hastalıkları önlemekle kalmaz; yaşlanmayı yavaşlatmak ve hücre sağlığını korumak için de önemlidir.
Aşağıdaki besinler, vücutta yaşlanmaya karşı koruyucu etki gösteren bileşenler içerir:

• Omega-3 yağları: Deniz ürünlerinde bol bulunur, kalp ve beyin sağlığına faydalıdır.
• Polifenoller: Zeytinyağı, yeşil çay ve mor renkli meyveler bulunur; hücrelerin korunmasına ve yaşlanmayı geciktirmeyi sağlar.
• Lif ve prebiyotikler: Bağırsak sağlığı ve mikrobiyatası için önemlidir; bağışıklık sistemini destekler.

4. Sadece Beslenme Değil, Tüm Yaşam Tarzın Önemli
Genetik yapı önemli, beslenme de öyle…
Ama uzun ve sağlıklı bir yaşam için yaşam tarzı alışkanlıkları da büyük rol oynar.

• Düzenli egzersiz yapmak,
• kaliteli uyku,
• stresle başa çıkmak,

bunların hepsi, vücudun genlerini nasıl kullandığını etkiler. Yani, sağlıklı yaş almak için sadece ne yediğin değil, nasıl yaşadığın da önemli.

Nutrigenomik Diyet ile Kronik Hastalıkları Önlemek Mümkün Mü?

Klinik çalışmalar gösteriyor ki, özellikle obezite, kalp hastalıkları ve tip 2 diyabet gibi yaygın sağlık sorunlarının önlenmesinde kişiselleştirilmiş beslenme yaklaşımlarının oldukça etkili, vücudumuzun biyokimyası aynı çalışıyor olsa da bireylerin yaşayış biçimleri ve hayat tarzları vücudumuzun çalışma biçimini hatta genlerimizi etkiliyor. Bunun dışında, genetik yatkınlıkları bilip buna göre beslenmek, bu hastalıkların riskini ciddi şekilde azaltabilir.

Peki Şimdi Ne Yapmalı?

Nutrigenomik vaatkar bir alan olsa da, tüm gen-diyet etkileşimleri henüz tam olarak anlaşılmış değildir. Genetik tek başına değil aynı zamanda çevresel faktörler ile de çalışır. Bu nedenle nutrigenomik diyetler diyetisyen gözetiminde uygulanmalıdır.
Şu anda bazı testler piyasada var. Ancak bunlar ile birlikte:

• Kendi vücudunun sinyallerini dinlemek,
• Sağlıklı ve dengeli beslenmeye odaklanmak önemli.
• Bu genetik testlerinden yaptırmayı düşünüyorsan, bunu bir beslenme uzmanı ya da doktor rehberliğinde yap.

Sonuç: Gelecek Bize Özel!

Nutrigenomik diyetler, yalnızca kilo kontrolü ya da hastalık önleme değil, hücrelerimizin genç kalması ve uzun yaşamı destekleme potansiyeline sahip.

Beslenme artık sadece ne yediğimizle değil, “biz kimiz ve genetik olarak neye nasıl tepki veriyoruz?” sorularıyla şekilleniyor. Önemli olan, bu bilgilere dayanarak daha bilinçli tercihler yapabilmek. Unutma: Vücudun biricik, dolayısıyla en iyi diyet de senin için özeldir.

Referanslar:

• Ferguson LR, De Caterina R, Görman U, Allayee H, Kohlmeier M, Prasad C, Choi MS, Curi R, de Luis DA, Gil Á, Kang JX, Martin RL, Milagro FI, Nicoletti CF, Nonino CB, Ordovas JM, Parslow VR, Portillo MP, Santos JL, Serhan CN, Simopoulos AP, Velázquez-Arellano A, Zulet MA, Martinez JA. Guide and Position of the International Society of Nutrigenetics/Nutrigenomics on Personalised Nutrition: Part 1 – Fields of Precision Nutrition. J Nutrigenet Nutrigenomics. 2016;9(1):12-27. doi: 10.1159/000445350. Epub 2016 May 12. PMID: 27169401.
• Marcum JA. Nutrigenetics/Nutrigenomics, Personalized Nutrition, and Precision Healthcare. Curr Nutr Rep. 2020 Dec;9(4):338-345. doi: 10.1007/s13668-020-00327-z. PMID: 32578026.
• Fenech M, El-Sohemy A, Cahill L, Ferguson LR, French TA, Tai ES, Milner J, Koh WP, Xie L, Zucker M, Buckley M, Cosgrove L, Lockett T, Fung KY, Head R. Nutrigenetics and nutrigenomics: viewpoints on the current status and applications in nutrition research and practice. J Nutrigenet Nutrigenomics. 2011;4(2):69-89. doi: 10.1159/000327772. Epub 2011 May 28. PMID: 21625170; PMCID: PMC3121546.
• Mazilov SI, Mikerov AN, Komleva NE, Zaikina IV. [The role of nutrigenetics and nutrigenomics in the prophylaxis of chronic non-communicable diseases]. Vopr Pitan. 2021;91(1):9-18. Russian. doi: 10.33029/0042-8833-2022-91-1-9-18. Epub 2022 Jan 11. PMID: 35298100.
• Peña-Romero AC, Navas-Carrillo D, Marín F, Orenes-Piñero E. The future of nutrition: Nutrigenomics and nutrigenetics in obesity and cardiovascular diseases. Crit Rev Food Sci Nutr. 2018;58(17):3030-3041. doi: 10.1080/10408398.2017.1349731. Epub 2017 Aug 24. PMID: 28678615.

Yazan: Diyetisyen Başak Çenberli

Sıkı Kıyafet ve Topuklu Ayakkabı Kullanımını Sınırlama

Sıkı kıyafetler ve topuklu ayakkabılar, kan dolaşımını olumsuz etkileyerek damar görünümünü artırabilir. Bu tür kıyafetler ince damarlardan kan akışını zorlaştırır ve damar basıncını yükseltir. Bu durum, bacaktaki kılcal damar çatlamasına ne iyi gelir sorusuna olumsuz bir yanıt oluşturur.rnrnTopuklu ayakkabıların uzun süreli kullanımı baldır kaslarının çalışmasını kısıtladığı için kanın kalbe dönüşünü zorlaştırır. Bu da kılcal damarların görünümünü artırabilir. Özellikle uzun saatler boyunca giyildiğinde damar sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratır.rnrnRahat ayakkabılar ve dolaşımı destekleyen kıyafetler tercih edilerek damar hastalıkları riski azaltılabilir. Bu küçük ama etkili yaşam tarzı değişikliği, damar görünümünü kontrol altına almada önemli bir destektir.rn